تعمیر اکسیژن متر
تعیین میزان اکسیژن محلول (DO – Test)
مقدمه:
تمام موجودات زنده برای انجام متابولیسم و تهیه انرژی جهت رشد و تولید مثل نیاز به اکسیژن به فرمهای مختلف دارند. واکنشهای هوازی دارای اهمیت خاصی بوده زیرا به اکسیژن آزاد نیاز دارند. تمام گازهای موجود در هوا به مقدارهای مختلف در آب محلولند. نیتروژن و اکسیژن بعلت حلالیت کم در آب مورد توجه میباشند. زیرا با آب فعل و انفعال شیمیائی انجام نداده و حلالیت آنها مستقیماً به فشار جزئی آنها بستگی دارد. حلالیت اکسیژن دردرجه حرارتهای مختلف آب متفاوت است. مقدار حلالیت اکسیژن اتمفسر در آب نسبتاً خالص از 6.14 میلیگرم در لیتر در صفر درجه سانتیگراد تا 7 میلی گرم در لیتر در 35 درجه سانتیگراد تحت فشار 1 اتمسفر متفاوت است. اکسیژن به مقدار کم در آب محلول بوده و حلالیت آن با فشار اتمسفر و درجه حرارت متغیر است. کمبود حلالیت اکسیژن در آب یکی از فاکتورهای اصلی است که ظرفیت تصفیه طبیعی آب را کاهش میدهد. لذا تصفیه فاضلابها قبل از ورود به رودخانهها ضروری میگردد. اکسیژن محلول رودخانهها نیز میتوان آلودگی آنها را کنترل نمود. اکسیژن فاکتور مهمی در ایجاد خورندگی آهن و فولاد به خصوص در سیستمهای توزیع آب و بویلرها میباشد. لذا تعیین مقدار اکسیژن محلول برای کنترل خورندگی آب به کار میرود.
اکسیژن محلول شاخصی مربوط به کیفیت آب است. گرچه اکسیژن محلول ارتباط مستقیمی با کیفیت آب آشامیدنی ندارد ولی وجود آن در آبهای سطحی بقای آبزیان را امکان پذیر می سازد و از طرف دیگر به عنوان شاخصی است برای تعیین غلظت مواد ارگانیکی و مغذی در آب . میزان کم اکسیژن محلول در آب اکثرا دلالت بر غلظت زیاد مواد آلی در حال تجزیه در آب دارد . نظر به اینکه مواد ارگانیکی به وسیله باکتری ها تجزیه می شوند بنابراین برای تجزیه آن به وسیله این موجودات اکسیژن آب پیوسته تقلیل می یابد و در نتیجه در اثر تهی شدن اکسیژن در اکوسیستم های آبی مرگ و میر موجودات آبزی حتمی خواهد بود.
عوامل موثر بر حلالیت اکسیژن در آب:
1. درجه حرارت
2. فشار جزئی اکسیژن در تماس با آب
3. شوری آب
عوامل کنترل کننده موجودیت اکسیژن در آب های طبیعی:
1. مقدار مخلوط شدن اکسیژن بین هوا و آب
2. اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی
3. اکسیژن مورد نیاز شیمیایی
اکسیژن محلول در تمامی آبهایی که به نحوی با اتمسفر هوا در تماس هستند، موجود میباشد. مواد معدنی ( Mineral ) موجود در آب تا حدی قابلیت حل شدن ( solubility ) اکسیژن را تغییر میدهد. به عنوان نمونه آب تقطیر شده اکسیژن بیشتری نسبت به آبی که حلال جامدات است جذب میکند . آب دریا نیز اکسیژن کمتری نسبت به آب شیرین حل میکند. مخصوصاً آب چاههای عمیق به هیچ وجه دارای اکسیژن حل شده نمیباشد.
اثرات مخرب اکسیژن حل شده در آب در صنعت بر روی تجهیزات آهنی و استیلی که در تماس با اینگونه آبها هستند، ظاهر میشود. درجه حرارت زیاد و مقدار PH پایین باعث ازدیاد اثر اکسیژن میشود. بطور مثال در سیستمهای بویلر ممکن است زنگزدگی در خطوط تغذیه و بخار اتفاق بیافتد.
اندازه گیری اکسیژن محلول:
میزان اکسیژن محلول (Do) در آب و فاضلاب بستگی به فعالیتهای بیوشیمیایی ، شیمیایی و فیزیکی محیط آبی دارد . آزمایش ( Do ) یک آزمایش تعیین کننده و مهم در بررسی آلودگی آبها و کنترل فرایند های زیستی، تصفیه آب و فاضلاب می باشد.
روشهای اندازه گیری:
دو روش برای تعیین Do پیشنهاد شده است:
1.روش یدومتری
2. روش الکترومتری
روش یدو متری یک شیوه حجم سنجی براساس خاصیت اکسیدکنندگی Do است درصورتیکه الکترودهای غشایی عملشان مبتنی بر میزان نفوذ اکسیژن ملکولی از غشاء مورد استفاده می باشد. انتخاب روش کار بستگی به عوامل مداخله گر دقت و صحت مورد نظر و در بعضی مواقع سهولت و دیگر مقتضیات دارد. یدومتری یک روش حجم سنجی شیمی تجزیه است که در تیتراسیون از ید به عنوان شناساگر نقطه پایانی استفاده میشود.
یدومتری:
یون یدید یک عامل کاهنده ی نسبتاً موثری است که به طور وسیعی برای تجزیه ی اکسنده ها به کار می رود.
به طور کلی به واکنش هایی که در آن ید اکسید می گردد، یعنی ید از محلول یدیدها آزاد می گردد یدومتری گویند. روشهای زیادی بر اساس خواص کاهندگی یون یدید استوارند. ید که محصول واکنش است، معمولاً با محلول استاندارد تیوسولفات تیتر می شود.
همچنین یدومتری دقیقترین و قابل اعتمادترین روش اندازه گیری اکسیژن محلول در آب میباشد. این روش یک روش تیتراسیونی است که بر اساس خواص اکسیدکنندگی اکسیژن محلول انجام میگیرد. با افزایش به محلول قلیایی شده آب ، هیدروکسید منگنز با اکسیژن محلول آب ترکیب شده ، ایجاد میکند. با مصرف تمام اکسیژن موجود ، محلول اسیدی میشود. با افزودن یدید ، در محیط اسیدی با یون یدید ، وارد واکنش