لاکتوز آلمان
کاربردهای لاکتوز
این ماده به عنوان قند موجود در شیر که دستگاه گوارش برخی افراد به علت فقدان آنزیم لاکتاز قادر به هضم وجذب آن نبوده در اذهان عموم از محبوبیت خوبی برخوردار نیست ولی این کربوهیدرات از اجزای مهم شیر بوده و نقش مهمی را در فیزیولوژی گوارش و جذب برخی مواد مانند کلسیم بر عهده دارد ، کاربردهای صنعتی آن نیز بسیار زیاد است در مقاله ذیل به جنبه های مختلف این قند پرداخته شده است.
مقایسه کربوهیدرات ها در شیر گاو و شیر مادر
این ماده ، دیساکاریدی متشکل از گلوکز و گالاکتوز بوده و غلظت متوسط آن در شیر گاو ۸/۴ درصد است. از آنجا که لاکتوز به همراه ترکیبات معدنی فشار اسمزی شیر را ثابت نگهمیدارد، غلظت آن چندان دستخوش تغییر نمیشود و فقط در اولین روز پس از زایمان مقدار لاکتوز به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.
لاکتوز به دو صورت آلفا و بتا وجود دارد که در روده بتالاکتوز به آلفالاکتوز هیدرولیز می گردد؛ اما به علت تبدیل آلفا به بتا لاکتوز تعادل بین دو شکل لاکتوز حفظ می شود.
اندازه این ماده در شیر مادر به مقدار قابل توجهی بیش از شیر گاو است؛ یعنی حدود ۷ درصد شیر مادر را لاکتوز تشکیل می دهد. در میان شیر تمام پستانداران، شیر انسان بیشترین میزان لاکتوز را داراست. غلظت لاکتوز در شیر آغوز انسان در اولین روز پس از زایمان حدود ۴-۳ درصد است.
علاوه بر این ماده مقدار کمی از سایر کربوهیدراتها نیز در شیر یافت میشوند که قسمتی از آنها به شکل آزاد و قسمتی دیگر به صورت متصل به پروتئینها ، لیپیدها و فسفاتها میباشند.
مونوساکاریدهایی مانند گلوکز و گالاکتوز هر یک غلظتی معادل ۱۰میلیگرم در ۱۰۰ میلیلیتر شیر گاو را دارند، در حالی که مقدار مونوساکاریدهای شیر مادر بیش از ۱۰۰ میلیگرم در ۱۰۰ میلیلیتراست. میزان مونوساکاریدها در شیر آغوز انسان حدود ۹۰۰ میلیگرم در ۱۰۰ میلیلیتر بوده که به میزان قابل توجهی بیشتر از شیر معمولی است.
نقاثر لاکتوز بر جذب کلسیم
مکانیسمهای احتمالی متعددی برای جذب کلسیم بیان شده است برای نمونه جذب کلسیم به مقدار قابل ملاحظهای در اثر گنجاندن لاکتوز در رژیم غذایی، بهبود مییابد.
به نظر میرسد که این اثر لاکتوز به محصول متابولیسم حاصل از آن یعنی اسید لاکتیک مربوط باشد که در اثر فعالیت میکروارگانیسمها در روده تولید می شود و به همین دلیل محصولات شیر اسیدی شده جذب کلسیم را افزایش می دهند.
توضیح مناسبی که برای بهبود جذب کلسیم توسط لاکتوز وجود دارد این است که اسید تولید شده در روده حلالیت نمکهای کلسیم را افزایش داده و بنابراین کلسیم بیشتری را برای جذب در دسترس قرار می دهد.
مقداری از این اثر نیز ممکن است ناشی از توانایی لاکتوز در تشکیل کمپلکسهای محلول با کلسیم باشد، بعلاوه امکان دارد لاکتوز انتقال کلسیم را در مخاط روده تسهیل کند.
در آزمایش بر روی حیوانات آزمایشگاهی به منظور مقایسه رژیم حاوی لاکتوز با رژیمی که حاوی همان مقدار گلوکز بود ، مشاهده شد که رژیم حاوی لاکتوز، جذب کلسیم ، منیزیم ، فسفر و سایر عناصر جزئی ضروری را افزایش داده که نتیجه آن کاهش علائم کمبود کلسیم ، کاهش از دستدادن کلسیم از استخوانها و افزایش غلظت کلسیم خون بود.
در این بررسیها هم چنین مشخص شد که سرعت جذب کلسیم به وسیله بافت استخوانی افزایش یافته و به حجم و استحکام توده استخوانی نیز افزوده می شود. از این جهت لاکتوز شرایط خوبی را برای جذب بهینه و بهرهبرداری از حداکثر مقدار کلسیم شیر فراهم میکند.
به واسطه ارتباط بین لاکتوز، اسیدلاکتیک و کلسیم، برخی محققان تغذیه فراورده اسیدی کلسیمداری را که از آبپنیر تهیه می شود برای تغذیه کودکان، زنان باردار و افراد مسن پیشنهاد نمودهاند. این فراورده در کشورهای اروپایی به طور تجاری به بازار عرضه میشود.
سایر اثرات
از آن جا که لاکتوز نسبتا” آهسته جذب می شود، اثر ملینی ملایمی دارد، این حالت در مقادیر درمانی بالاتر یا زمانی که لاکتولوز تولید شدهباشد، بیشتر بروز می کند. اثر ملینی توسط کاهش pH قابل توضیح است که به نوبه خود، حرکات دودی روده ها را افزایش می دهد.
بررسی ها نشان داده گالاکتوز که نیمی از لاکتوز را تشکیل می دهد، به طور مستقیم برای تولید موکوپلیساکاریدهای غشای درونی عروق مورد استفاده قرار می گیرد و از این رو در بازسازی سریع بافت غشای عروق شرکت میکند، بنابراین ممکن است بروز تصلب شرایین را به تاخیر اندازد.
بعلاوه چون گالاکتوز به سرعت افزایش قابل ملاحظه و پایداری در میزان قند خون بوجود می آورد، غذاهای حاوی گالاکتوز و مخصوصا فراوردههای شیری برای رژیم لاغری و هم چنین برای رژیمهای افزایش وزن مناسب هستند؛ زیرا آن ها مزاحمتی برای تعادل گلوکز در خون ایجاد نمی کنند.
گلوکز و گالاکتوز که محصولات حاصل از هیدرولیز